Czy wiesz, że ok. 90% czasu spędzamy wewnątrz budynków?[1] To mniej więcej 22 godziny dziennie. Oznacza to, że panujące w pomieszczeniach warunki – od dostępu do światła dziennego, poprzez temperaturę i wilgotność powietrza, po jakość wody pitnej – mają olbrzymi wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie.
W HB Reavis zdrowie stawiamy na pierwszym miejscu. Uważamy, że lepiej zaprojektowane biuro korzystnie wpływa na zdrowie i samopoczucie wszystkich pracowników.
We współpracy z zespołami projektantów, architektów i inżynierów wprowadziliśmy cały szereg pozytywnych zmian sprzyjających zdrowiu. Nowoczesny system oczyszczania powietrza, wysokie normy jakości wody, dostęp do naturalnego światła dziennego czy strefy do rekreacji na świeżym powietrzu to tylko kilka spośród użytych przez nas rozwiązań wellness opartych na wytycznych systemu certyfikacji WELL Building StandardTM (WELLTM).
WELLTM łączy najlepsze praktyki projektowo-budowlane z empirycznymi badaniami naukowymi i medycznymi, tak aby budynki sprzyjały zdrowiu i samopoczuciu ich użytkowników.
A to nie wszystko. W czasach, w których pracownicy mogą obawiać się powrotu do biur, wdrożyliśmy 15 strategii zgodnie z WELL Health-Safety RatingTM – niezależnie weryfikowanym naukowym systemem oceny środowiska pracy w postpandemicznej rzeczywistości.
Z przewodnika dowiesz się, jakie rozwiązania wprowadziliśmy w tym biurowcu z myślą o Twoim zdrowiu i poczuciu bezpieczeństwa.
Po więcej informacji o naszym certyfikacie zapraszamy na stronę wellcertified.com lub prosimy o kontakt pod adresem wellbeing@hbreavis.com.
Miłej lektury!
[1] Klepeis NE, Nelson WC, Ott WR, i in. The National Human Activity Pattern Survey (NHAPS): A resource for assessing exposure to environmental pollutants. J Expo Anal Environ Epidemiol. 2001;11(3):231-252. doi: 10.1038/sj.jea.7500165
POWIETRZE
Jakość powietrza w pomieszczeniach bezpośrednio wpływa na naszą produktywność. Zanieczyszczenia, takie jak lotne związki organiczne (LZO) czy pyły, powodują wzrost stężenia CO2 we krwi i spadek saturacji. Niestety oba czynniki uniemożliwiają wydajną pracę umysłową. Niekorzystny wpływ złej jakości powietrza w pomieszczeniu może zmniejszyć naszą produktywność o 10%[1].
Normy wdrożone w tym budynku mają zapewnić optymalną jakość powietrza w pomieszczeniach z korzyścią dla zdrowia i samopoczucia użytkowników. W tym celu zainstalowaliśmy nowoczesny system wentylacji i filtracji powietrza – dzięki temu w swoim biurze możesz oddychać swobodnie.
Głęboki wdech
Forest znajduje się w ruchliwej części Warszawy – o rzut kamieniem od węzłów komunikacyjnych stolicy. Ponadto w jego sąsiedztwie znajdują się place budowy. Dlatego szczególnie zależało nam na zaprojektowaniu najwyższej jakości instalacji HVAC. Aby powietrze w pomieszczeniach było zawsze świeże i dobre, zastosowaliśmy nowoczesny układ wentylacji.
Rozwiązanie 01 Normy jakości powietrza
Rozwiązanie 03 Skuteczna wentylacja
Czyste powietrze – szczęśliwe życie
Palenie tytoniu zabija co drugiego z 1,1 mld palaczy na całym świecie – ponad 7 mln osób rocznie.[2] Wbrew pozorom zmiana środowiska, które umożliwia palenie, może być niezbędnym elementem pomocy w rzucaniu nałogu. Według raportu Health at a Glance w Europie pali 20-25% dorosłych, a w Polsce – 21%. Jednak palenie tytoniu wywiera niekorzystny wpływ na zdrowie nie tylko samych palaczy. W wyniku biernego palenia osoby niepalące wdychają te same toksyny. W naszym budynku zabronione jest palenie zarówno w pomieszczeniach, jak i na tarasach i na dachu. Ponadto wyznaczyliśmy specjalną strefę dla palaczy z dala od wejść, otwieranych okien i wlotów powietrza.
Rozwiązanie 02 Zakaz palenia
Wszystko pod kontrolą
Nowoczesny układ wentylacji to podstawa wysokiej jakości powietrza w naszym budynku. Żeby jednak pozostawał równie sprawny jak na początku, trzeba o niego regularnie dbać. Dlatego przeprowadzamy okresowe kontrole, a ich wyniki przekazujemy zewnętrznemu podmiotowi – International Well Building Institute, czyli organizacji nadzorującej system certyfikacji WELL Building StandardTM.
Rozwiązanie 05 Filtrowanie powietrza
Pleśń nie ma szans
Nowoczesne centrale wentylacyjne, które dostarczają doskonałej jakości powietrze do naszego budynku, pozostają narażone na rozwój pleśni. Dlatego regularnie je sprawdzamy i czyścimy, a następnie wysyłamy szczegółowe sprawozdania do International Well Building Institute.
Rozwiązanie 06 Zwalczanie mikrobów i pleśni
Rozwiązanie SA5 Zapobieganie powstawaniu pleśni i wilgoci
Imponujące wejście
Mogłoby się wydawać, że obrotowe drzwi wejściowe to nic szczególnego. Tymczasem jest to cenny środek ochronny, który poprawia jakość powietrza w pomieszczeniach. Nasze drzwi zmniejszają ilość kurzu, brudu i innych zanieczyszczeń przedostających się do budynku z zewnątrz. Dla lepszego efektu w strefach wejściowych umieściliśmy specjalne maty.
Rozwiązanie 08 Zdrowe wejście
Stawiamy na zieleń
Chyba nie trzeba tłumaczyć, że pestycydy stosowane w ogrodzie mogą być szkodliwe dla zdrowia. My jednak spojrzeliśmy na ten problem z innej perspektywy. Pestycydy pogarszają jakość powietrza, którym oddychamy. Dlatego wprowadziliśmy ekologiczne zasady utrzymania zieleni zewnętrznej. Wszystkie stosowane środki owado- i chwastobójcze muszą spełniać surowe wymogi określone w rozporządzeniu Unii Europejskiej.
Rozwiązanie 10 Kontrola pestycydów
Materiałom niebezpiecznym mówimy NIE
Brak azbestu w europejskim budownictwie to oczywistość. Wciąż jednak istnieją inne materiały budowlane, które zagrażają zdrowiu i których stosowanie należałoby ograniczyć do minimum. Oprócz azbestu WELLTM wyznacza limity użycia ołowiu i rtęci.
Rozwiązanie 11 Podstawowe bezpieczeństwo materiałów
Czuć to w powietrzu
Do Twojego biura w Forest dociera niemal o 20% więcej powietrza ponad wymagania przewidziane miejscowymi normami. Badania naukowe wskazują, że poprzez zwiększenie wydajności wentylacji znacznie powyżej zalecanego poziomu można ograniczyć dolegliwości określane mianem syndromu chorego budynku (ang. sick building syndrome, SBS), a tym samym zwiększyć wydajność pracy.[3]
Rozwiązanie 15 Zwiększona wydajność wentylacji
Rozwiązanie SA1 Ocena wentylacji
WODA
Czy wiesz, że ponad połowę masy ludzkiego ciała stanowi woda? Pewnie tak. Ale czy wiesz, że kobiety powinny wypijać do 2,7 l wody dziennie, a mężczyźni – do 3,7 l?[4] Nawet lekkie odwodnienie może powodować zmęczenie i senność w ciągu dnia. Picie wody wspomaga pracę mózgu przy realizacji zadań, które wymagają szybkiej reakcji.
Czysta woda to podstawa naszego zdrowia. Przenosi cenne składniki odżywcze, usuwa końcowe produkty przemiany materii, pomaga regulować temperaturę ciała, a nawet chroni mózg i rdzeń kręgowy przed wstrząsami. Dlatego dokładamy starań, aby woda w Forest była wysokiej jakości i dobrze smakowała.
Odpowiednie nawodnienie
Zgodnie z normami jakości wody określonymi w systemie WELLTM woda użytkowa musi zostać przebadana na zawartość zanieczyszczeń nieorganicznych, organicznych i rolniczych, a także środków dodawanych do wód publicznych, które w dużych ilościach mogą być szkodliwe. Dzięki temu woda w Twoim biurze ma także dobry smak, co zachęca do jej picia i nawodnienia organizmu.
Rozwiązanie 30 Podstawowa jakość wody
Rozwiązanie 31 Zanieczyszczenia nieorganiczne
Rozwiązanie 32 Zanieczyszczenia organiczne
Rozwiązanie 33 Zanieczyszczenia rolnicze
Rozwiązanie 34 Dodatki do wód publicznych
Legionella pod kontrolą
Z pewnością jest Ci już znany termin „choroba legionistów” – forma zapalenia płuc potencjalnie śmiertelna dla osób starszych i o osłabionym układzie odpornościowym. Do zakażenia dochodzi poprzez wdychanie aerozolu zanieczyszczonego bakteriami Legionelli. Te występują naturalnie w niskich stężeniach w wodzie, jednak mogą one skolonizować układy recyrkulacji wody wykorzystywane na przykład w chłodniach kominowych, jacuzzi czy dużych systemach klimatyzacji centralnej.
Mając świadomość, że bakterie mogą gromadzić się w rurach, armaturze sanitarnej, prysznicach i gorących strefach chłodni kominowych budynku, przygotowaliśmy szczegółowy plan zapobiegania rozwoju Legionelli. Zgodnie z nim oceniamy wszystkie zasoby wodne budynku, określamy miejsca wymagające kontroli i ustalamy wymagania programu bieżącej konserwacji i eksploatacji.
SA3 Opracowanie planu kontroli Legionelli
Skuteczne mycie rąk
Odpowiednia higiena rąk to klucz do zmniejszenia ryzyka przenoszenia i występowania rozmaitych chorób zakaźnych. Jednak czystość rąk zależy od bezpośredniego otoczenia. Dlatego wszystkie umywalki w lobby są na tyle duże, że można wygodnie umyć w nich ręce bez dotykania ich brzegów czy kranu. Dlaczego? Umywalki bywają siedliskiem chorobotwórczych bakterii, które mogą przenieść się na ręce podczas mycia.[5] Dodatkowo wszystkie mydła w jednorazowych, szczelnie zamkniętych dozownikach są bezzapachowe i nie mają właściwości bakteriobójczych – żeby nie zabijać znajdujących się na rękach pożytecznych bakterii. Warto także pamiętać, że umyte ręce są bardziej podatne na ponowną infekcję, jeśli pozostają mokre.
Rozwiązanie 41 Mycie rąk
Rozwiązanie SC1 Wsparcie higieny rąk
ODŻYWIANIE
Pamiętasz swój ostatni posiłek? Jak smakował? Czy udało Ci się go skończyć? Intensywny tryb życia i dłuższe godziny pracy sprzyjają szkodliwym zachowaniom, takim jak jedzenie w biegu i przed komputerem, podjadanie między posiłkami czy zjadanie dużych porcji. Niezdrowa żywność zwiększa ryzyko spadku produktywności o 66%.[6]
Ponieważ musisz się odżywiać w ciągu pracy, biuro i jego otoczenie powinny zapewniać łatwy dostęp do zdrowej oferty gastronomicznej. Chodzi o to, żeby wesprzeć pracowników w wyborze zdrowej żywności na co dzień, a tym samym utrzymać odpowiedni poziom energii i koncentracji.
Jedz zdrowo
Jedzenie dostarcza nam paliwa przez cały dzień. Jednak przez coraz bardziej intensywny tryb życia jemy w pośpiechu i w czasie innych zajęć.
Specjalna strefa, w której można zjeść obiad czy przekąskę bez zakłóceń, w towarzyskiej atmosferze, może zapobiegać przejadaniu się. Chcemy kształtować lepszą kulturę jedzenia w Forest także dzięki bogatej ofercie ziół i warzyw z ogrodu warzywnego położonego na zielonym dachu budynku.
Rozwiązanie 51 Produkcja żywności
ŚWIATŁO
Światło odgrywa ważną rolę w synchronizacji rytmów okołodobowych człowieka. Każde źródło światła – nie tylko to naturalne – wpływa na nasz zegar biologiczny, cykl snu, poziom energii i nastrój. Odpowiednie oświetlenie zapewnia dobrą ostrość widzenia podczas realizacji różnych zadań, co pozwala uniknąć zmęczenia oczu, nadmiernej utraty produktywności i bólu głowy. Koncepcja WELL Light promuje dostęp do światła i ma na celu stworzenie optymalnych warunków oświetleniowych dla wzroku oraz zdrowia psychicznego i fizycznego.
Co to oznacza dla użytkowników biur w Forest? Oświetlenie w tym budynku może wspierać zdrowy rytm okołodobowy i poprawiać jakość snu, a nawet powinno korzystnie wpływać na nastrój i produktywność.
Prawo do światła
Dostęp do światła naturalnego poprawia nasz nastrój, czujność i ogólny stan zdrowia. Dlatego okna są kluczowym elementem zapewniającym użytkownikom odpowiednie doświetlenie poprawiające funkcjonowanie organizmu i samopoczucie. Biura w Forest zostały zaprojektowane w taki sposób, aby większość biurek znajdowała się przy oknach z widokiem. Dzięki temu wszyscy pracownicy mają sprawiedliwy dostęp do światła i widoków.
Rozwiązanie 61 Prawo do światła
Koniec z jaskrawym światłem
O ile jasne światło w ciągu dnia sprzyja zdrowiu, nierówny poziom jasności w polu widzenia może męczyć wzrok i wywoływać dyskomfort. Olśnienie, czy też nadmierna jasność, to efekt rozpraszania światła w oku, tworzący „zasłonę”, która zmniejsza kontrast luminancji otrzymywany przez siatkówkę. W budynkach źródłami olśnienia są często nieosłonione lub źle osłonięte oświetlenie oraz światło słoneczne bezpośrednio rażące w oczy lub odbijające się od odblaskowych powierzchni. W pomieszczeniach Forest przeznaczonych na pobyt ludzi znajdują się systemy przeciwsłoneczne, a źródła światła zostały zaprojektowane tak, aby ograniczyć dyskomfort wywoływany przez olśnienie.
Rozwiązanie 56 Kontrola olśnienia słonecznego
Piękne widoki gwarantowane!
Okna i świetliki nie tylko pozwalają doświetlić budynek światłem naturalnym, ale także dają osobom przebywającym w środku kontakt ze światem zewnętrznym. Zgodnie z przyjętą w Forest strategią rozmieściliśmy wszystkie stanowiska pracy w odległości 7,5 metra od okien. Okno w zasięgu wzroku może przynieść szereg korzyści, m.in. zwiększając produktywność, a także poprawiając nastrój i ogólne zadowolenie z otoczenia.[7] Lokalizacja Forest zapewnia użytkownikom wspaniałe widoki z okien, co może łagodzić negatywne emocje oraz poprawiać pamięć i koncentrację w pracy.[8]
Rozwiązanie 87 Piękno i architektura I
KONDYCJA
Regularna aktywność fizyczna pozwala cieszyć się dobrym zdrowiem i zapobiegać otyłości, która należy do największych zagrożeń zdrowia publicznego w XXI wieku. W 2016 r. na otyłość cierpiał co szósty mieszkaniec UE.[9] Wszystkim zdrowym osobom dorosłym zaleca się przynajmniej 30 minut ruchu o umiarkowanej intensywności pięć dni w tygodniu oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie przynajmniej dwa razy w tygodniu.
Z niedawnych badań wynika, że środowisko zbudowane może przyczyniać się do bardziej aktywnego stylu życia jego użytkowników.[10] W Forest zastosowaliśmy rozwiązania, które zachęcają do aktywności fizycznej na co dzień. Wymienić można tu choćby wygodne zaplecze dla dojeżdżających do pracy rowerem czy możliwość ćwiczenia na dachu budynku.
Raj dla pieszych
Forest znajduje się w ścisłym centrum Warszawy. Można stąd z łatwością dojść do wielu przystanków autobusowych i tramwajowych, stacji metra i kolei oraz okolicznych sklepów i restauracji.
Rozwiązanie 67 Infrastruktura active design
Rower
Pomyśleliśmy o osobach regularnie dojeżdżających do pracy rowerem i tych, którzy do tej pory wahali się nad taką formą dojazdu. Rowerzyści mają tu do dyspozycji bezpieczny parking rowerowy z wygodnym dostępem przez osobne wejście, specjalną winda, dużą liczbę szatni i pryszniców, a także stację napraw wyposażoną we wszelkie niezbędne narzędzia.
Rozwiązanie 69 Wsparcie aktywnych form transportu
KOMFORT
Dostępność dla wszystkich
Projektując Forest, pomyśleliśmy o tym, żeby z biur mogły wygodnie korzystać także osoby o ograniczonej mobilności. Zapewniliśmy bezproblemowe wejście do budynku, dość miejsca do swobodnego poruszania się po korytarzach, łatwą obsługę wind z pozycji siedzącej, a także specjalne toalety znajdujące się w holu. Nasze rozwiązania dostępności architektonicznej zaprojektowaliśmy na podstawie kryteriów certyfikatu „Obiekt bez barier”. Z naszych zielonych tarasów i ogólnodostępnych ogrodów na dachu skorzystają wszystkie osoby z niepełnosprawnością. Standard został opracowany przez Fundację Integracja – jedną z największych organizacji non-profit w Polsce działającej na rzecz osób z niepełnosprawnością.
Rozwiązanie 72 Dostęp dla osób z niepełnosprawnością
Komfort termiczny
Warunki termiczne w budynku uchodzą za jeden z najważniejszych czynników ogólnego zadowolenia jego użytkowników.[11] Na komfort termiczny wpływają rozmaite uwarunkowania, takie jak temperatura powietrza, średnia temperatura promieniowania, prędkość i wilgotność powietrza, jak również czynniki indywidualne, takie jak aktywność metaboliczna czy izolacja termiczna ubrania.[12]
Uzyskanie warunków termicznych, które odpowiadałyby wszystkim, to trudne wyzwanie. Jeśli chodzi o idealną temperaturę, indywidualne upodobania znacząco się różnią. Jednak zadbanie o tę kwestię przy projektowaniu biura pozwoli zadowolić podstawowe potrzeby jak największej liczby osób.
Komfort termiczny organizmu zapewnia homotermia, czyli proces wyrównywania zysków i strat ciepła, dzięki któremu temperatura organizmu utrzymuje się w wąskim zakresie 36-38°C i za który odpowiada podwzgórze. Komfort termiczny wpływa na nastrój, pracę i produktywność. Jednak preferowana temperatura różni się w zależności od osoby. W Forest zrównoważyliśmy zapotrzebowanie na energię z preferencjami różnych użytkowników, zapewniając jak największy komfort termiczny w pomieszczeniach.
Rozwiązanie 76 Komfort termiczny
Dźwięk
Słowo „dźwięk” ogólnie definiuje się jako reakcja człowieka na wibracje mechaniczne przenoszone za pośrednictwem np. powietrza. Mianem „hałasu” można określić niechciane i przeszkadzające dźwięki. Dobre rozwiązania akustyczne mogą poprawić zdrowie i samopoczucie użytkowników. Z drugiej strony złe układ biura, systemy techniczne i urządzenia czy rozwiązania projektowe, takie jak wykończenie betonem surowym, mogą mieć szkodliwy wpływ na komfort akustyczny osób pracujących w danej przestrzeni.
Natomiast holistyczne podejście do komfortu akustycznego oparte na naukowo uzasadnionych rozwiązaniach pozwala stworzyć biuro bez niepotrzebnych zakłóceń dźwiękowych.[13] Warunki panujące w Forest mają zapewnić maksymalną wydajność i ogólne zadowolenie użytkowników poprzez ograniczenie hałasów i zakłóceń z zewnątrz.
Ćśśś…!
Praca w sercu miasta to z pewnością spory atut, ale trzeba przyznać, że ma też swoje wady. Czy wiesz, że hałas może wpływać na wydajność, zmniejszając ją o nawet 66%?[14] Mamy świadomość, że Forest znajduje się w ruchliwej części miasta. Dlatego dołożyliśmy starań, aby intensywny ruch uliczny wokół budynku nie był zbyt dokuczliwy. Potrójnie oszklona fasada tłumi hałasy z zewnątrz.
Rozwiązanie 74 Zakłócenie hałasem z zewnątrz
Zachowanie czystości
Wprowadziliśmy całościowe procedury czyszczenia przestrzeni wspólnych, w tym kartę kontroli czystości oraz listę środków i materiałów, jakich można używać do czyszczenia danej powierzchni. Każda osoba sprzątająca w Forest musi przejść szkolenie, aby zapoznać się z procedurą sprzątania, dozwolonymi środkami i materiałami czyszczącymi i właściwymi metodami ich przechowywania. Coroczne szkolenie obejmuje także zapobieganie zanieczyszczeniu krzyżowemu poprzez higienę rąk. Stosowane środki czyszczące mają oznakowanie ekologiczne, a odkurzacze – filtry HEPA, do czyszczenia wykorzystywane są wyłącznie ściereczki z mikrofibry, a mopów nie wolno wyżymać ręcznie.
W odpowiedzi na wyzwania, jakie przyniosła pandemia COVID-19, podjęliśmy szereg kroków, aby zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom budynku – przygotowaliśmy listę często dotykanych powierzchni, które dezynfekujemy z większą częstotliwością, ograniczyliśmy liczbę miejsc wymagających bezpośredniego kontaktu w pomieszczeniach ogólnodostępnych i zamontowaliśmy odkażacze do rąk przy wejściach i w innych punktach na terenie budynku określonych jako kluczowe.
Rozwiązanie SC3 Udoskonalone metody czyszczenia
Rozwiązanie SC4 Wybór preferowanych środków czyszczących
NASTRÓJ
Nasz umysł i ciało tworzą nierozerwalną całość, dlatego bez zdrowia psychicznego nie może być mowy o zdrowiu fizycznym – i na odwrót. Na przykład ruch pobudza produkcję serotoniny w mózgu, co poprawia nastrój i pomaga regulować cykl snu.
Zdrowie psychiczne ma zasadniczy wpływ na nasz ogólny stan zdrowia i samopoczucie, dlatego środowisko sprzyjające dobrej kondycji naszego umysłu może przynosić wymierne korzyści na przestrzeni całego życia. W związku z tym w Forest (w środku i na zewnątrz) wprowadziliśmy szereg rozwiązań projektowych – od zieleni wewnętrznej i zewnętrznej po sztukę – wspierających procesy kognitywne i zdrowie emocjonalne.
Wzbogacamy naszą wiedzę
Wiedza o zdrowiu to klucz do dobrego zdrowia i samopoczucia. Dla zainteresowanych stworzyliśmy zbiór publikacji poświęconych głównie zdrowiu psychicznemu i fizycznemu, które znajdują się w lobby. W przerwie od pracy zachęcamy do lektury. Na zdrowie!
Rozwiązanie 84 Wiedza o zdrowiu
Miejsce z duszą
Czy wiesz, że projekt Forest oddaje atmosferę swojego otoczenia? Projekt Forest ma odzwierciedlać interakcje między ludźmi i sprzyjać nawiązywaniu kontaktów. Budynek naturalnie łączy się z przestrzeniami publicznymi, kulturalnymi i handlowymi sąsiedniego centrum handlowego Arkadia, stając się tym samym miejscem spotkań z ogólnodostępnymi wydarzeniami, galerią sztuki, parkiem (na dziedzińcu), restauracjami i kawiarniami. Z każdej strony zielonych tarasów na dachu budynku dostępnych dla użytkowników i gości rozpościerają się niezapomniane widoki na centrum miasta. Znajduje się tam również bezpłatna luneta, która pozwoli cieszyć się widokami w każdym detalu.
Rozwiązanie 87 Piękno i architektura I
Obcowanie z przyrodą
Stosunkowo do niedawna ludzie nieustannie obcowali z przyrodą w jej naturalnym środowisku. Z uwagi na zdrowie psychiczne – szczególnie dziś – ludzie powinni mieć dostęp do roślin i naturalnych wzorów w swoim otoczeniu, zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach. W Forest rośnie dużo zieleni. Oprócz naturalnych materiałów i roślin w lobby są tu także zielone patio i dach, gdzie można znaleźć 200 drzew, łąki, ogólnodostępny ogród i ciche miejsca dające schronienie w otoczeniu przyrody.
Rozwiązanie 88 Biofilia I – kryteria jakościowe
Rozwiązanie 100 Biofilia 2 – kryteria ilościowe
[1] Health, Wellbeing and Productivity in Offices: The Next Chapter for Green Building, 2015. World Green Building Council
[2] Światowa Organizacja Zdrowia. Podstawowe informacje: Tytoń. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco. Data publikacji: 2019 r.
[3] WELL Building Standard, wersja 2, Koncepcja powietrza, rozwiązanie A06
[4] Institute of Medicine. 2005. Referencyjna wartość spożycia wody, potasu, sodu, chlorku i siarczanu. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/10925
[5] Jumaa PA. Hand hygiene: simple and complex. International Journal of Infectious Diseases. 2005;9(1):3-14.
[6] Merrill RM. 2012. Presenteeism according to healthy behaviours, physical health, and work environment. Population Health Management. 15(5):293-301
[7] Veitch J, Geerts J, Charles K, Newsham G, Marquardt C. Satisfaction with lighting in open-plan offices: COPE field findings. Proceedings of Lux Europa. 2005; 2005:414-417.
[8] Ko W.H, Schiavon S, Zhang H, Graham L. T., Brager G, Mauss I, and Lin Y.-W. 2020. The Impact of a View from a Window on Thermal Comfort, Emotion, and Cognitive Performance, Building and Environment; 175, 106779. h ttps://doi.org/10.1016/j.buildenv.2020.106779
[9] Eurostat, 2016
[10] WELL Building StandardTM wersja 2 pilotażowa, Koncepcja ruchu
[11] WELL Building StandardTM wersja 2, Koncepcja komfortu termicznego
[12] The 9 Foundations of a Healthy Building, 2017, Harvard T.H. Chan School of Public Health
[13] WELL Building StandardTM wersja 2, Koncepcja dźwięku
[14]Banbury SP i Berry DC (1998), Disruption of Office-related Tasks by Speech and Office Noise. British Journal of Psychology 89:3, s. 499-51.